برونکوسکوپی چیست؟
برونکوسکوپی یک روش تشخیصی است که به شما اجازه می‌دهد ریه‌ها و مجاری هوایی را مشاهده کنید . این کار توسط فوق تخصص بیماری‌های ریه از طریق یک لوله نازک (برونکوسکوپ) از بینی یا دهان ، گلو و از طریق مجاری هوایی انجام می‌گردد. این روش تشخیصی معمولاً به‌وسیله برونکوسکوپ انعطاف‌پذیر انجام می‌شود ولی در بعضی موارد ازجمله خونریزی شدید ، اجسام خارجی در مجاری تنفسی و گاهی اقدامات درمانی به برونکوسکوپی ریجید( سفت‌وسخت) نیاز می‌باشد.
دلایل عمده برونکوسکوپی سرفه مداوم،خروج اجسام خارجی، عفونت‌ها ازجمله سل، تغییرات غیرطبیعی در عکس قفسه سینه یا آزمایش‌های غیرطبیعی بیمار می‌باشد. همچنین از این روش تشخیصی برای به دست آوردن نمونه‌هایی از مخاط مجاری هوایی ، پارانشیم ریه ،بیرون آوردن اجسام خارجی و برطرف کردن انسداد مجاری هوایی و …. استفاده می‌شود.
نمونه‌برداری از پارانشیم ریه
آمادگی جهت برونکوسکوپی:
صبح روز مراجعه شما باید ناشتا باشید(حداقل 6 تا 8 ساعت قبل از مراجعه چیزی نخورید و ننوشید)
یک نفر همراه جهت کارهای پذیرش بیمارستانی شما باشد
مدارک پزشکی ازجمله عکس‌ها ، آزمایش‌ها و مدارک قلبی را همراه داشته باشید
در صورت صلاحدید پزشک معالج مبنی بر درخواست مشاوره قلب آن را همراه داشته باشید
در صورت مصرف داروهایی ازجمله آسپرین، کلوپیردگرل( اسویکس، پلاویکس و …) ، وارفارین، ریوارکسابان( زالربان، کلوتور) ، آپیکسابان و سایر داروها پزشک را در جریان قرار دهید
قبل از انجام برونکوسکوپی با بخش مربوطه جهت نوبت‌دهی هماهنگی کنید
بعد از انجام برونکوسکوپی شما به خانه می‌روید. به علت عوارض خواب‌آلودگی داروها قادر به رانندگی نخواهید بود و به کمک یکی از دوستان و نزدیکان نیاز می‌باشد
روش برونکوسکوپی:
پس از انجام بی‌حسی ته حلق و همچنین تجویز داروهای خواب‌آور برونکوسکوپی بدون درد از طریق بینی یا دهان انجام می‌گردد. برونکوسکوپ دارای یک چراغ و دوربین خیلی کوچک می‌باشد که مسیر عبور را مشخص می‌کند. پزشک تصاویر بزرگ‌شده را روی مانیتور می‌بیند. هم‌زمان تیم پزشکی متبحر سعی خواهد کرد تا شما در حین انجام اقدامات تشخیصی و درمانی در راحتی کامل باشید. و پزشک معالج سعی می‌کند در کمترین زمان ممکن کارهای تشخیصی و درمانی شما را انجام دهد.
شرایط بیمار پس از برونکوسکوپی:
پس از انجام کار شما ، مدتی در اتاق ریکاوری جهت کنترل علائم حیاتی تحت نظرخواهید بود . در این مدت احساس خواب‌آلودگی و گیجی دارید در صورت علائم حیاتی پایدار توسط تیم مراقبت بهداشتی شما ترخیص خواهید شد.
معمولاً 1تا2 ساعت پس از بی‌حسی موضعی شما نمی‌توانید چیزی بخورید و بنوشید . پس از برطرف شدن بی‌حسی موضعی شما کم‌کم قادر به مصرف مایعات و سپس بقیه مواد غذایی خواهید بود.
در صورت بروز هر یک از موارد زیر به اورژانس مرکز درمانی یا پزشک معالج خود مراجعه کنید:
- تب 38 درجه و بالاتر
- قرمزی و تورم محل رگ گیری
- خلط خونی قابل‌توجه
- درد شدید قفسه سینه
- تنگی نفس شدید
برونکوسکوپی+بیوپسی
درصورتی‌که پزشک موارد غیرطبیعی در گرافی‌های قفسه سینه مشاهده کند ممکن است به شما پیشنهاد نمونه‌برداری از ریه‌ها را بدهد. در این روش نمونه کوچکی از سلول‌های بافت ریه یا مجاری هوایی خارج می‌شود و به بخش پاتولوژی جهت بررسی میکروسکوپی ارسال می‌گردد. این روش هم‌زمان با برونکوسکوپی انجام می‌گردد. از عوارض نمونه‌برداری در موارد نادر پنو مو توراکس(نشت هوا بین ریه و حفره قفسه سینه)می‌باشد که معمولاً با اقدامات حمایتی ازجمله اکسیژن درمانی و گاهی اوقات لوله سینه (chest tube) برطرف می‌شود . همچنین از دیگر عوارض خونریزی از محل نمونه‌برداری است که با اقدامات درمانی و حمایتی برطرف می‌گردد.
آرگون پلاسما کواگولاسیون(Argon Plasma Coagulation)
APC گاز آرگون را به پلاسما تبدیل می‌کند و برای از بین بردن خونریزی همراه با برونکوسکوپی استفاده می‌شود. همچنین از این روش درمانی در تخریب ضایعات سرطانی مجاری هوایی و برطرف کردن تنگی‌های مجاری استفاده می‌شود.
این روش تشخیصی در طی برونکوسکوپی برای کمک به تشخیص بعضی از بیماری‌ها انجام می‌شود . در حال حاضر این روش در چند مرکز دانشگاهی در ایران ازجمله مرکز درمانی افضلی پور در جنوب شرق انجام می‌گیرد.
سونوگرافی داخل برونش (EBUS) روشی مطمئن و با حداقل تهاجم می‌باشد. معمولاً به‌صورت سرپایی برای تشخیص یا تعیین مرحله سرطان یا برخی از بیماری‌های التهابی ریه ازجمله سارکوییدوز که با آزمایش‌های استاندارد قابل تائید نیستند استفاده می‌شود.
سونوگرافی داخل برونش(EBUS) با استفاده از روشی بنام آسپیراسیون سوزنی داخل برونش(TBNA) بافت را از گره‌های لنفاوی یا مدیاستن در قفسه سینه نمونه‌برداری می‌کند.
این روش تشخیصی نیاز به بیهوشی دارد و خطرات احتمالی بسیار کمی به دنبال آن اتفاق می‌افتد که شامل لارنگو اسپاسم؛اسپاسم برونش ها؛خونریزی؛ عفونت؛ عوارض قلبی و پنو مو توراکس می‌باشد البته این نکته قابل‌ذکر هست که کلیه این عوارض نسبت به سایر روش‌های قدیمی‌تر و جراحی بسیار کمتر می‌باشد.
آمادگی‌های قبل از عمل مشابه برونکوسکوپی می‌باشد که قبلاً توضیح داده شد. اما پس از عمل با توجه به بیهوشی؛مدت مراقبت‌های تیم بهداشتی دقیق‌تر و طولانی‌تر خواهد بود و اکثر بیماران در همان روز از بیمارستان ترخیص می‌شوند
برونکوسکوپEBUS شامل یک لوله انعطاف‌پذیر است که در نوک آن علاوه بر چراغ؛دوربین ،یک مبدل سونوگرافی دارد و مشابه برونکوسکوپ تصاویر را به مانیتور منتقل می‌کند. همچنین یک محل برای تعبیه سوزن دارد که در صورت نیاز جهت نمونه‌برداری نصب می‌گردد.
با توجه به زمان عمل نسبت به برونکوسکوپی معمولی شما پس از بازگشت به منزل بهتر است آرام باشید و حداقل ۲۴ ساعت استراحت کنید و در طی این مدت از رانندگی و کارهای سنگین پرهیز نمایید. در صورتیکه طی این مدت دچار تب و لرز ؛خلط خونی قابل‌توجه؛تنگی نفس شدید؛قلب سریع و نامنظم؛ درد قفسه سینه؛درد فک یا بازو و … به مراکز درمانی مراجعه نمایید.
توراکوسنتز(کشیدن آب ریه)
دلایل متعددی باعث آب آوردن ریه‌ها می‌شود که می‌توان به بیماری‌های ریه ؛کلیه‌ها ؛قلب و عروق؛بیماری‌های روماتیسمی ؛ مشکلات کبدی و گوارشی؛ سرطان‌ها و … اشاره نمود.
تخلیه آب ریه جهت تشخیص و گاهی درمان صورت می‌پذیرد این روش امروزه با سونوگرافی فضای جنب در مطب‌ها و کلینیک‌ها انجام می‌گردد.
از این روش درزمانی که بیمار به علت تنگی نفس و درد قفسه سینه ناشی از تجمع مایع در اطراف ریه‌ها مراجعه می‌کند استفاده می‌شود دلیل تجمع آب دور ریه‌ها بیماری‌های ریوی ؛سرطان‌ها ؛بیماری‌های کلیوی ؛بیماری‌های قلبی و عروقی و … می‌باشد.
پس از انجام سونوگرافی و مشخص کردن محل ورود کاتتر ؛بی‌حسی موضعی انجام و یک لوله باریک (کاتتر)از بین دنده‌ها وارد فضای جنبی می‌شود. سپس کاتتر به پوست ثابت و مایع از طریق لوله وارد یک کیسه با پیچ تخلیه می‌شود. این روش نسبت به لوله‌گذاری قفسه سینه(chest tube) مزایای بسیار همراه با درد کمتر و راحتی بیشتر بیماران می‌باشد
